Χαιρετισμός στο Τριήμερο Συνέδριο για την Εκπαίδευση στην Άρτα στον "ΣΚΟΥΦΑ"

Ολοκληρώθηκε με επιτυχία το Τριήμερο Συνέδριο για την Εκπαίδευση στην Άρτα στον "ΣΚΟΥΦΑ".

Παραθέτω τον χαιρετισμό που απηύθυνα στην έναρξη του συνεδρίου, μια και το συνέδριο υποστήριζε η ΕΛΜΕ. (Το παρακάτω είναι προϊόν απομαγνητοφώνησης, οπότε ας έχει ο αναγνώστης στο μυαλό του πως ήταν προφορικός λόγος που αποδίδεται γραπτά.)

Φραγγίδης Μανώλης,

21/4/2013

Καλησπέρα.

Ονομάζομαι Μανώλης Φραγγίδης, είμαι εκπαιδευτικός (ανάμεσα σε άλλα) και υπηρετώ την Ένωση Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης την ΕΛΜΕ δηλαδή του Νομού Άρτας από την θέση του Προέδρου.

Με δεδομένο πως καταστατικά, από την ίδρυση της, η ΕΛΜΕ συμπεριλαμβάνει στους στόχους της την πνευματική εξύψωση και την κοινωνική αναγνώριση της προσφοράς και του έργου του εκπαιδευτικού, την προάσπιση της δημοκρατίας αλλά την βελτίωση της όλης Παιδείας του Ελληνικού Λαού, δεν θα μπορούσε να λείπει από τη λίστα των υποστηρικτών ενός Συνεδρίου με τίτλο «Η Εκπαίδευση στην Άρτα».

Nomina sunt numina, όπως λέγανε οι Λατίνοι. Τα ονόματα είναι θεότητες. Οι λέξεις έχουν δύναμη, αρχή πάνω στην οποία βασίζονται εν μέρει οι τελετουργικές επικλήσεις όλων των θρησκειών, αλλά και η επιστήμη της σημειολογίας. Εκπαίδευση λοιπόν. Όχι παιδεία, εκπαίδευση.

Σε επίπεδο σημειολογίας κρίνω ιδιαίτερα ευφυή την απόφαση των εμπνευστών του συνεδρίου να περιοριστούν στην χαρτογράφηση του εκπαιδευτικού τοπίου της περιοχής από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Αν η αντίστοιχη απόπειρα αφορούσε στην παιδεία, φοβάμαι πως οι τρεις μέρες του συνεδρίου θα ήταν χρονικά ανεπαρκείς.

 Η εκπαίδευση με την ευρεία έννοια περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες που έχουν σκοπό την επίδραση με συγκεκριμένο τρόπο στη σκέψη και στα συμπεριφορικά χαρακτηριστικά της κοινωνικής μονάδας, αλλά και του συνόλου. Η παιδεία αποτελεί ένα σαφώς ευρύτερο πλαίσιο.

Βέβαια, κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις.

Ενδεικτικά αναφέρω πως αν κάποιος πληκτρολογήσει την λέξη «εκπαίδευση» στη γνωστότερη μηχανή αναζήτησης του διαδικτύου, θα ανακαλύψει πως οι δημοφιλέστερες αναζητήσεις είναι «εκπαίδευση ενηλίκων» «εκπαίδευση σκύλων» και «εκπαίδευση τουαλέτας». Με αυτή τη σειρά. Γνωρίζω πόσο προβοκατόρικη ακούγεται η παραπάνω αναφορά, αλλά θα μου επιτρέψετε να συνεχίσω με μια ακόμα προκλητικότερη.

«Το εκπαιδευτικό σύστημα είναι η εκπαίδευση του συστήματος». Αυτός ο αναρχικός αφορισμός κοσμεί τοίχους σχολείων και πανεπιστημίων εδώ και αρκετές δεκαετίες. Και κρύβει μια μεγάλη αλήθεια. Η αγωγή, η εκπαίδευση και η διδασκαλία είναι ειδικές και συστηματικές διαδικασίες επηρεασμού και μορφοποίησης προσωπικότητας, του τρόπου σκέψης και συμπεριφοράς, του ήθους, της ηθικής και εν τέλει της παιδείας του ατόμου αλλά και του κοινωνικού συνόλου. Κάθε πολιτικό – ιδεολογικό σύστημα, νομοτελειακά στοχεύει στην αναπαραγωγή του εαυτού του. Γαλουχεί τις νέες γενιές –που θα αποτελέσουν τους μελλοντικούς φορείς εξουσίας- με τις αρχές και τα ιδεώδη της υφιστάμενης εξουσίας.

Η ονομασία της προαναφερθείσας διαδικασίας αλλάζει ανάλογα με το περιεχόμενό της, αλλά και της κριτικής στάσης που κρατούμε απέναντί της. Μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για παιδεία, εκπαίδευση, προπαγάνδα ή πλύση εγκεφάλου (για να περάσω από το θετικό στο αρνητικό πρόσημο). Nomina sunt Numina.

Βιώνουμε μια μεταβατική περίοδο. Οι λέξεις χάνουν το νόημά τους. Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό. Στο 3^ο βιβλίο (κ 82 π3) των ιστοριών του Θουκυδίδη υπάρχει μια από τις πρώτες καταγραφές στρατηγικών ευφημισμών. Η μεταξίωση των αξιών τώρα, όπως και τότε καλά κρατεί. Και ξαφνικά ανακαλύπτουμε πως ο Θεός της Φιλοξενίας, ο Ξένιος Δίας Απελαύνει. Η Ασφάλεια Τρομοκρατεί. Η Δημοκρατία Επιτάσσει. Η Σωτηρία Καταδικάζει. Η Ανάπτυξη Καταστρέφει. Και η εκπαίδευση αναπαράγει και νομιμοποιεί ηθικά τα νέα κοινωνικά στερεότυπα, τις πρωτότυπες αυτές σημειολογικά μεταλλάξεις στοιχειωδών εννοιών. Ή μήπως όχι ?

Θα το επαναλάβω. Βιώνουμε μια μεταβατική περίοδο. Το τέλος της μεταπολίτευσης, την διάλυση του κράτους πρόνοιας και δικαίου. Βιώνουμε το τέλος μιας εποχής. «Ο παλιός κόσμος πεθαίνει και ο νέος κόσμος πασχίζει να γεννηθεί. Τώρα είναι η εποχή των τεράτων». Η παραπάνω φράση αποδίδεται στον Αντόνιο Γκράμσι. Το ερώτημα που ακολουθεί είναι δικό μου.

Ποια είναι η θέση, η αποστολή-αν θέλετε- της εκπαίδευσης σε αυτή την εποχή?

Θα προσπαθήσει να διατηρήσει τον παλιό κόσμο ή θα προτείνει έναν καινούριο?

Ο Μαρξ υποστήριζε πως η βία είναι η μαμή της ιστορίας.

Θα γίνει άραγε η εκπαίδευση η μαία της τερατογέννησης που

προέβλεψε ο Γκράμσι ?

Ελπίζω το Συνέδριο να θέσει ερωτήματα και να δώσει απαντήσεις. Γιατί ο μοναδικός τρόπος να προβλέψουμε το μέλλον είναι να γνωρίζουμε το παρελθόν. Η γνώση είναι δύναμη. Και στην εποχή των τεράτων κάθε ρανίδα δύναμης θα χρειαστεί.

Η ΕΛΜΕ Άρτας πιστεύει και αγωνίζεται για Δημόσια και Δωρεάν παιδεία για όλους.

Φοβάμαι όμως πως αυτό από μόνο του, στην εποχή των τεράτων, δεν είναι αρκετό.

Σκεφτόμουν να κλείσω έτσι δυσοίωνα τον χαιρετισμό μου, αλλά τελικά θα κλέψω ένα στιχάκι από το τελευταίο τραγούδι που ερμήνευσε η χορωδία (το «Αερικό» του Θ. Παπακωνσταντίνου) ώστε να παραδώσω την σκυτάλη με μια νότα αισιοδοξίας:

«Όσες κι αν χτίζουν φυλακές
κι αν ο κλοιός στενεύει
ο νους μας είναι αληταριό
που όλο θα δραπετεύει»

Ευχαριστώ.

Φραγγίδης Μανώλης

19/4/2013